Phát triển trái cây thành ngành hàng chiến lược – Phần II: Xây dựng vùng nguyên liệu vững chắc
Khi các Hiệp định thương mại tự do ( gọi tắc là FTA) có hiệu lực, ngành chế biến, xuất khẩu trái cây nói riêng và ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung sẽ gặp thế cạnh tranh lớn từ những quốc gia khác trên thế giới.
Do đó, vấn đề đặt ra: ngành trái cây Việt Nam phải có được một nền tảng vững chắc để thúc đẩy toàn ngành giữ vững vị thế xuất khẩu như hiện nay. Cụ thể, việc xây dựng được vùng nguyên liệu tập trung sẽ giúp cho khâu thu mua, chế biến cũng như xuất khẩu đạt hiệu quả cao hơn.
Còn nhiều trở ngại
Bà Nguyễn Hữu Hồng Minh – Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch ( AFT ) đánh giá: các FTA có hiệu lực sẽ mang lại cho các ngành nông nghiệp Việt Nam nhiều lợi ích. Cụ thể, sản phẩm nông nghiệp Việt Nam thuận lợi đi vào những thị trường “khó tính” như châu u, Mỹ, Australia, Hàn Quốc, Nhật Bản, …, với thuế nhập khẩu giảm dần từ 10% về 00% theo từng giai đoạn.
Tuy nhiên, FTA cũng có mặt trái cho nền chế biến sản xuất nông nghiệp của Việt Nam. Đó là, dòng sản phẩm nông nghiệp của nước ngoài cũng rất thuận lợi đi vào thị trường Việt Nam với mức thuế nhập khẩu bằng 0%. Trong khi đó, Việt Nam chưa có một hàng rào kỹ thuật vững chắc để có thể sàng lọc sản phẩm. Hầu như tất cả các sản phẩm của các quốc gia thuộc hiệu lực FTA đều có thể tiến vào thị trường Việt Nam một cách dễ dàng.
Tổ chức Horticulture Innovation Australia ( Tổ chức Đổi mới trồng trọt Australia ) thống kê; tính đến tháng 9/2019, Australia đã xuất khẩu sang thị trường Việt Nam khoảng 4.000 tấn cam Navel. Ngoài cam thì Australia còn xuất sang Việt Nam 2 loại quýt và cherry.
Không riêng trái cây Australia; trái cây của Mỹ cũng bắt đầu đổ bộ vào thị trường Việt Nam và có mặt trong nhiều phân khúc. Theo thống kê Tổng cục Hải quan, trong 08 tháng năm 2019, Việt Nam đã nhập khẩu 188 triệu USD trị giá các loại rau củ, quả từ Mỹ như: cherry, lê, táo, nho, việt quất … Ngoài ra, Việt Nam còn nhập từ một số quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan tăng từ 40 – 50% so với cùng kỳ năm 2018.
Trong khi trái cây từ nước ngoài nhập khẩu vào thị trường Việt Nam dễ dàng thì trái cây đi vào thị trường khác lại vướng rất nhiều quy định ngặt nghèo. Để vào được thị trường Nhật Bản và Australia, trái cây Việt Nam phải chiếu xạ để loại trừ đi dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, các chất nguy hại. Thế nhưng, hiện nay Việt Nam chỉ mới có 01 nhà máy chiếu xạ cho hoa quả trái cây tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Vì vậy; để xuất khẩu sang những thị trường khó tính này, hoa quả trái cây Việt phải đi hết một vòng của Việt Nam mới có thể đặt “chân” ra nước ngoài.
“Còn tại những thị trường khó tính; nội tại vốn đã có hàng rào kỹ thuật, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm kiểm soát lớn lượng hàng hóa từ quốc gia khác đang tiến vào thị trường này. Do đó, dù FTA có hiệu lực đến đâu thì chính họ cũng đã có phương tiện để bảo hộ cho nền sản xuất trong nước và thị trường nội địa. Đơn cử như trái chuối Fhola muốn vào thị trường Nhật Bản phải đáp ứng được 145 tiêu chí về dư lượng các chất bảo vệ thực vật, còn đối với gạo thì phải là 270 tiêu chí.” – Chủ tịch AFT, bà Nguyễn Hữu Hồng Minh cho biết.
Tạo vùng nguyên liệu chất lượng
Trước những yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính, bắt buộc người sản xuất trong nước phải tuân theo một số tiêu chí an toàn vệ sinh thực phẩm do khách hàng trên trường quốc tế đưa ra. Thế nhưng; tỷ lệ những người sản xuất theo chất lượng quốc tế hiện vẫn còn rất thấp. Thậm chí; có nhiều hợp tác xã, những người sản xuất trái cây Việt Nam phải nỗ lực đổi mới công nghệ, kỹ thuật trong sản xuất, nhưng vẫn gặp rất nhiều khó khăn trong đáp ứng tiêu chí chất lượng này.
Đơn cử như mặt hàng xoài vốn rất được thị trường Hàn Quốc ưa chuộng, nhưng để đưa được trái cây xoài sang xứ sở “kim chi” thì người sản xuất phải trải qua khâu chăm sóc kỳ công.
Theo ông Võ Việt Hưng; Giám đốc Hợp tác xã xoài Mỹ Xương, Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp cho biết: Hợp tác xã xoài Mỹ Xương có liên kết chế biến sản xuất cung ứng trái xoài tươi cho các doanh nghiệp xuất khẩu xoài sang Hàn Quốc. Để trái xoài có thể đến với Hàn Quốc thật không dễ dàng. Trái xoài cát chu vốn vỏ dày, độ ngọt vừa phải và thời gian bảo quản dài hơn trái xoài cát hòa lộc, nhưng nếu như trong lúc chăm sóc mà bao trái không cẩn thận, chỉ cần có 1 vết đen trên cuống xoài thì sẽ không được các doanh nghiệp xuất khẩu tuyển chọn. Vì vậy sản phẩm mất nhiều công chăm sóc này chỉ có thể tiêu thụ được ở thị trường nội địa với giá thấp hơn, vì mẫu mã không được đẹp mắt, dù chất lượng không đổi.
Riêng mặt hàng chuối Fhola và thanh long, muốn thâm nhập vào Nhật Bản cũng không đơn giản. Ông Nguyễn Đình Mười; Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Vina T&T cho biết: Quả thanh long muốn vào thị trường Nhật Bản cần sục qua nước muối để loại bỏ đi những dư lượng bảo vệ thực vật, không được sử dụng công nghệ xử lý, chiếu xạ khác. Công nghệ này xem ra rất đơn giản, nhưng không thể giữ được trái thanh long tươi tươi lâu trong thời gian nửa tháng mới đến được thị trường Nhật Bản. Đối với chuối Fhola, với cách sơ chế bảo quản này và phải đáp ứng được 140 tiêu chí về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
Trước những yêu cầu về sơ chế; bảo quản đối với các loại trái cây xuất khẩu sang các thị trường khó tính, ông Nguyễn Đình Mười cũng cho rằng, doanh nghiệp phải trực tiếp đầu tư vào vùng nguyên liệu, nâng cao kỹ thuật sản xuất, chăm sóc vườn cây cho những người sản xuất để tạo ra các sản phẩm thật chất lượng. Lúc đó, mới có hy vọng áp dụng được những yêu cầu về bảo quản trái cây của thị trường khó tính như Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia … Đây là việc làm tưởng như đơn giản mà lại quá khó khăn đối với các sản phẩm trái cây tươi.
Hiện nay; cả nước có không nhiều những doanh nghiệp lớn sẵn sàng đầu tư vào các vùng nguyên liệu trái cây chất lượng, phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu và chế biến trong nước. Tuy nhiên; với những doanh nghiệp đi đầu như Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai, với tổng diện tích của vùng nguyên liệu trái cây là 30.000 ha, Công ty CP Lavifood với tổng diện tích của vùng nguyên liệu trái cây là 10.000 ha. Trong tương lai doanh nghiệp này sẽ mở rộng lên 30.000 ha. Từ những doanh nghiệp đi đầu; ngành trái cây Việt Nam có thể xây dựng được các vùng nguyên liệu chất lượng, vượt qua những rào cản về các yêu cầu bảo quản trái cây của thị trường khó tính, đáp ứng mọi tiêu chí xuất khẩu hiện nay.
Hồng Nhung – Thanh Trà (TTXVN)
>>> XEM NGAY:
